Μερικές σύντομες σκέψεις για την αναφορά του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη στην αρχή “μόνον άπαξ” (once only principle), μιας και είχε αποτελέσει το θέμα της εργασίας μου στο μεταπτυχιακό που παρακολούθησα στη Δημόσια Διοίκηση:
Η μείωση των διοικητικών βαρών γενικότερα και η εφαρμογή της αρχής “μόνον άπαξ” (δηλαδή του δικαιώματος των πολιτών και των επιχειρήσεων να υποβάλουν την ίδια πληροφορία στη Δημόσια Διοίκηση μόνο μια φορά) ειδικότερα, αποτελούν βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εκτός από τα προσδωκόμενα οφέλη ως προς την ποιότητα της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, την αποτελεσματικότητα των δημόσιων φορέων κ.λπ., μελέτη για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτίμησε ότι η εφαρμογή της αρχής στο σύνολο των χωρών μελών αναμένεται να επιφέρει ετήσιο οικονομικό όφελος ύψους 5 δισ. ευρώ. Μάλιστα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί 2 σχετικά projects: το TOOP και το SCOOP4C. Εντούτοις, η εφαρμογή της αρχής δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς υπάρχουν σημαντικά εμπόδια που σχετίζονται με τεχνικούς παράγοντες (π.χ. ποιότητα δεδομένων, έλλειψη διαλειτουργικότητας και κοινών προτύπων, ετερογενή πληροφοριακά συστήματα), υψηλό κόστος, νομικά ζητήματα (π.χ. προστασία προσωπικών δεδομένων) και οργανωσιακούς και διοικητικούς παράγοντες (π.χ. αντίσταση στη αλλαγή, πολιτική απροθυμία, δυσκολία στη συνεργασία ανάμεσα στους φορείς).
Σε εθνικό επίπεδο, μια πρώιμη μορφή εφαρμογής της αρχής “μόνον άπαξ” υπήρξε η αυτεπάγγελτη αναζήτηση πιστοποιητικών. Πλέον, όμως, απαιτείται η υλοποίηση του απαιτούμενου ψηφιακού μετασχηματισμού ώστε να εφαρμοστεί στην πραγματική και πλήρη διάσταση της η αρχή “μόνον άπαξ”. Υποδομές που θα αξιοποιηθούν για το σκοπό αυτό υπάρχουν ήδη, όπως η Υποδομή Δημόσιου Κλειδιού, το εθνικό δίκτυο δημόσιας διοίκησης ΣΥΖΕΥΞΙΣ, το Κέντρο Διαλειτουργικότητας του Υπουργείου Οικονομικών, ενώ και σε επίπεδο συστημάτων μπορεί να αξιοποιηθεί το Μητρώο Πολιτών, το TAXISNET, ενώ σε διασυνοριακό επίπεδο έχει υλοποιηθεί η διασύνδεση του ΓΕΜΗ με το BRIS (Business Register Interconnection System). Πάντως ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε για να φτάσουμε χώρες όπως η Εσθονία, το Βέλγιο ή η Ολλανδία είναι πολύ μακρύς. Ας σκεφτούμε απλά πόσες δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να ενημερώσουμε όταν αλλάζουμε ταυτότητα. Ή πως όταν ξεκίνησε η λειτουργία του Μητρώου Πολιτών, ανάμεσα στα άλλα είχε διαφημιστεί η πρόσβαση στα στοιχεία του από τον ΕΦΚΑ, λειτουργία που 1,5 χρόνο μετά δεν έχει ακόμα τεθεί σε παραγωγική λειτουργία. Ελπίζω σύντομα να ξεκινήσει μια προσπάθεια μετασχηματισμού των διοικητικών διαδικασιών των δημόσιων φορέων στην κατεύθυνση της εφαρμογής της αρχής “μόνον άπαξ”, ώστε να επωφεληθούμε από καλύτερες, πιο αποδοτικές και πιο αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες. Για να συμβεί αυτό δεν είναι απαραίτητο να περιμένουμε την υλοποίηση νέων υποδομών και υπηρεσιών που θα υποστηρίζουν ιδανικά την αρχή “μόνον άπαξ”, αλλά ο μετασχηματισμός μπορεί να ξεκινήσει με βάση τα διαθέσιμα εργαλεία, πρακτική που σύμφωνα με τους Kalvet, Toots και Krimmer προτείνεται ως η πλέον εφικτή σε οικονομικό επίπεδο.