:::: MENU ::::

Μερικές ιδέες για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τη δημόσια διοίκηση

Οι τεχνολογίες της πληροφορικής προσφέρουν τη δυνατότητα στα κράτη να απλοποιήσουν τις διαδικασίες που ακολουθούν στη δημόσια διοίκηση, να μειώσουν τη γραφειοκρατία και να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου την τελευταία δεκαετία (TaxisNet, μηχανογράφηση δημοσίων οργανισμών και ασφαλιστικών ταμείων, ηλεκτρονικό σύστημα προμηθειών [1]) με αποτέλεσμα κάποιοι δημόσιοι φορείς να παρέχουν τις υπηρεσίες τους και μέσω του Διαδικτύου. Εντούτοις, η κατάσταση χρήζει σημαντικής βελτίωσης, καθώς παραμένουμε ουραγοί σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες [2][3][4] τη στιγμή μάλιστα που οι πολίτες επιθυμούν την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης [5]. Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η γραφειοκρατία και η μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας [6], χαμένες ώρες αναμονής για πολίτες και επιχειρήσεις, καθώς και εικόνες ντροπής ταλαιπωρίας σε ουρές που παραπέμπουν σε τριτοκοσμικές καταστάσεις.

Κάποιες προτάσεις για τις αλλαγές που είναι επιτακτική ανάγκη να πραγματοποιηθούν στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι οι παρακάτω:

  • Μετατροπή όλων των εσωτερικών διαδικασιών των δημόσιων φορέων σε ηλεκτρονικές: Οι εσωτερικές διαδικασίες των δημόσιων υπηρεσιών χαρακτηρίζονται από υπερβολική γραφειοκρατία και συνήθως αχρείαστη πολυπλοκότητα. Η μετατροπή όλων των εσωτερικών διαδικασιών σε ηλεκτρονικές με την υιοθέτηση πληροφοριακών συστημάτων έχει ως αποτέλεσμα την αποτελεσματικότερη λειτουργία του δημοσίου και την ταχύτερη διεκπεραίωση των υποθέσεων, τη μείωση του κόστους λειτουργίας των υπηρεσιών (μείωση γραφικής ύλης) και τη μείωση του αριθμού των υπαλλήλων που απαιτούνται για τη λειτουργία των υπηρεσιών.
  • Παροχή όλων των υπηρεσιών των δημόσιων φορέων σε πολίτες και επιχειρήσεις από το Διαδίκτυο: Κάθε δημόσιος φορέας παρέχει το σύνολο των υπηρεσιών του (εφόσον είναι εφικτό) και από το Διαδίκτυο. Οι συναλλασσόμενοι έχουν τη δυνατότητα να λάβουν πιστοποιητικά, να πραγματοποιήσουν πληρωμές και να επικοινωνήσουν και να υποβάλουν ερωτήματα στους φορείς από απόσταση, χωρίς να απαιτείται η φυσική τους παρουσία. Ιδιαίτερη έμφαση χρειάζεται να δοθεί στην παροχή αυτών των υπηρεσιών και σε κινητές συσκευές, οι περισσότερες από τις οποίες επιτρέπουν την πλοήγηση στο Διαδίκτυο και τις οποίες οι χρήστες τους έχουν διαρκώς μαζί τους.
  • Διασύνδεση τμημάτων πληροφοριακών συστημάτων διαφορετικών δημόσιων φορέων: Αυτή τη στιγμή τα πληροφοριακά συστήματα των φορέων δημόσιας διοίκησης είναι απομονωμένα το ένα από το άλλο. Αυτό, εν μέρει είναι αναμενόμενο λόγω της απουσίας κοινών προτύπων και της χρήσης διαφορετικών τεχνολογιών για την υλοποίηση κάθε πληροφοριακού συστήματος. Ως εκ τούτου για την επικοινωνία μεταξύ των διάφορων υπηρεσιών απαιτούνται αργές, γραφειοκρατικές διαδικασίες, τις οποίες σε αρκετές περιπτώσεις καλείται ο ίδιος ο πολίτης να διεκπεραιώσει. Για παράδειγμα, ένας ελεύθερος επαγγελματίας για να θεωρήσει τα βιβλία του στη ΔΟΥ χρειάζεται να λάβει από τον ασφαλιστικό φορέα του πιστοποιητικό ασφαλιστικής ενημερότητας. Αν τα συστήματα των ασφαλιστικών ταμείων και του Υπουργείου Οικονομικών μπορούσαν να επικοινωνήσουν ο έλεγχος για το αν ο ελεύθερος επαγγελματίας είναι ασφαλιστικά ενήμερος θα γινόταν αυτόματα χωρίς τη μεσολάβηση του ενδιαφερόμενου ή κάποιου δημοσίου υπαλλήλου.
  • Αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί ελέγχου: Η εφαρμογή πληροφοριακών συστημάτων στο δημόσιο τομέα και η διασύνδεσή τους επιτρέπουν την ανάπτυξη αυτοματοποιημένων μηχανισμών ελέγχου. Οι μηχανισμοί ελέγχου λειτουργούν συνδυάζοντας στοιχεία από βάσεις δεδομένων διαφορετικών φορέων και επομένως ο εντοπισμός παραβατών γίνεται πιο αποτελεσματικός. Επιπλέον, η απουσία παρέμβασης ανθρώπινου παράγοντα λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς τη διαφθορά και το χρηματισμό δημοσίων λειτουργών.
  • Ψηφιοποίηση υλικού και αρχείου δημόσιων υπηρεσιών: Οι δημόσιοι φορείς διαθέτουν τεράστια σε μέγεθος, έντυπα αρχεία. Ο όγκος τους, καθώς και το μέσο αποθήκευσης δυσχεραίνουν την αναζήτηση και την επεξεργασία πληροφορίας, ενώ οδηγούν και σε καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Κατά τη γνώμη μου είναι απαραίτητο να επεκταθεί και να ολοκληρωθεί η ψηφιοποίηση των αρχείων όλων των φορέων του δημόσιου τομέα.
  • Αποτελεσματικότερη πρόσβαση στη νομοθεσία: Αυτή τη στιγμή η κύρια πύλη πρόσβασης στη νομοθεσία είναι ο ιστότοπος του Εθνικού Τυπογραφείου, στη βάση δεδομένων του οποίου βρίσκονται αποθηκευμένα όλα τα ΦΕΚ που έχουν δημοσιευθεί με τη μορφή αρχείων pdf. Ο τρόπος αυτός οργάνωσης πιστεύουμε πως είναι αναποτελεσματικός, καθώς στα περισσότερα ΦΕΚ γίνονται αναφορές σε άρθρα άλλων νόμων (τους οποίους πρέπει να αναζητήσει ο ενδιαφερόμενος) ή τροποποιήσεις άρθρων παλαιότερων ΦΕΚ. Θεωρώ πως είναι πολύ αποτελεσματικότερη η οργάνωση της νομοθεσίας με τη χρήση ενός revision control [7] συστήματος, όπου για κάθε νόμο παρουσιάζεται η τελευταία έκδοση, αλλά και οι τροποποιήσεις που έχουν γίνει με τις προηγούμενες εκδόσεις. Επιπλέον, ο μετασχολιασμός των νόμων (π.χ. με τη χρήση ετικετών) και η χρήση υπερσυνδέσμων (π.χ. σε περιπτώσεις αναφορών σε άρθρα άλλων νόμων)  μπορούν να συμβάλουν στην ευκολότερη πλοήγηση και αναζήτηση της πληροφορίας.

Είναι προφανές ότι αυτές οι προτάσεις μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά:

  • στη μείωση του μεγέθους του δημόσιου τομέα, του κόστους λειτουργίας του και την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού
  • στη μείωση της γραφειοκρατίας και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, μέσω της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την επιχειρηματικότητα
  • στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών
  • στην αντιμετώπιση της διαφθοράς
  • στην αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω των αποτελεσματικότερων ελέγχων

Αναμφίβολα, κάποιες από τις παραπάνω προτάσεις έχουν σημαντικό κόστος υλοποίησης, πιστεύω όμως πως τα κέρδη και τα οφέλη από την εφαρμογή τους είναι πολλαπλάσια. Ιδιαίτερη προσοχή πιστεύω πως πρέπει να δοθεί στην κοστολόγηση των εφαρμοζόμενων τεχνολογικών λύσεων. Δυστυχώς, κατά καιρούς έχουν υλοποιηθεί συστήματα πληροφορικής για δημόσιους φορείς με προϋπολογισμένο κόστος κατά πολύ υψηλότερο του πραγματικού. Πολύ σημαντικός παράγοντας για τη μείωση του κόστους υλοποίησης και προμήθειας των απαραίτητων συστημάτων μπορεί να αποδειχθεί το λογισμικό ανοιχτού κώδικα [8]. Δυστυχώς, το 2008 η τότε κυβέρνηση της χώρας μας δεν εξέτασε καθόλου το ενδεχόμενο χρήσης λογισμικού ανοιχτού κώδικα στο δημόσιο τομέα, αλλά προτίμησε να επικυρώσει με νόμο συμφωνία με τη Microsoft [9], χωρίς να γίνει κάποια μελέτη για εναλλακτικές λύσεις. Μερικά μόνο από τα πλεονεκτήματα του λογισμικού ανοιχτού κώδικα είναι το μειωμένο κόστος (συνήθως είναι απλά κόστος υποστήριξης), η δυνατότητα αλλαγών στο λογισμικό ακόμα και μετά τη λήξη της σύμβασης με την εταιρία υποστήριξης (μικρότερη εξάρτηση από εταιρίες), η βελτίωση της διαλειτουργικότητας και η μεγαλύτερη ασφάλεια των συστημάτων (καθώς συνήθως υπάρχει μεγάλη κοινότητα υποστήριξης). Ήδη αρκετές χώρες (π.χ. Αυστραλία [10] και Ιρλανδία [11]) έχουν μια ιδιαίτερα θετική στάση απέναντι στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα και τα ανοιχτά πρότυπα.

Κατά τη γνώμη μου, οι παραπάνω λύσεις πρέπει να βρουν εφαρμογή σε ένα γενικότερο πλαίσιο αναδιάρθρωσης της δημόσιας διοίκησης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία τους είναι η εκπαίδευση και η σωστή αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον, απαραίτητη κρίνεται και η απλοποίηση των διαδικασιών που προβλέπουν οι νόμοι για τη λειτουργία του κράτους. Με αυτές τις ιδέες δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό. Ήδη, τόσο στο μακρινό όσο και στο πρόσφατο παρελθόν, οι επαγγελματίες της πολιτικής έχουν εξαγγείλει πολλάκις τη μείωση της γραφειοκρατίας και την υιοθέτηση της τεχνολογίας στο δημόσιο τομέα [12][13]. Καθώς το πλάνο υπάρχει [14], μόνο αυτοί ξέρουν γιατί ενώ βρισκόμαστε στο 2012, αυτό δεν έχει γίνει πραγματικότητα.

[1] http://www.infocom.gr/wp-content/uploads/strathgikh_hd/eshdp.pdf
[2] http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_02/03/2011_380992
[3] http://www.ekt.gr/content/display?prnbr=82722
[4] http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathworld_1_26/04/2010_334603
[5] http://www.express.gr/news/ellada/251281oz_20100108251281.php3
[6] http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_2_25/02/2012_473881
[7] http://en.wikipedia.org/wiki/Revision_control
[8] http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/policy/key_enablers/opensource/index_en.htm
[9] http://www.ffii.gr/ms-gov-agreement
[10] http://www.finance.gov.au/e-government/infrastructure/open-source-software.html
[11] https://joinup.ec.europa.eu/news/ie-computer-service-board-switches-open-source-software
[12] http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/Grafeiokratia.htm
[13] http://www.ypes.gr/el/MediaCenter/Minister/Seasonable/?id=889d6108-f1a4-4cc7-a994-1274335b17fa
[14] http://www.infocom.gr/wp-content/uploads/strathgikh_hd/e_gov_strategy_pt.pdf


Κόμμα Πειρατών Ελλάδας και Επαυξημένη Πραγματικότητα

Ο όρος επαυξημένη πραγματικότητα αναφέρεται σε μια προβολή του πραγματικού κόσμου που έχει “επαυξηθεί” με εικονική, δημιουργημένη από υπολογιστές είσοδο (π.χ. ήχος, εικόνες, τρισδιάστατα αντικείμενα κλπ). Ουσιαστικά μια εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας επαυξάνει την αντίληψη των χρηστών της για την πραγματικότητα. Πρόκειται για μια τεχνολογία που τελευταία γνωρίζει σημαντική διάδοση σε κινητές συσκευές, λόγω των δυνατοτήτων που αυτές προσφέρουν (κάμερα, GPS, σύνδεση στο διαδίκτυο) . Το Layar είναι ένας δημοφιλής browser επαυξημένης πραγματικότητας για smartphones, διαθέσιμος τόσο για Android όσο και για iOS.

Όπως φαίνεται στο παραπάνω βίντεο, το Κόμμα Πειρατών Ελλάδας έχει το δικό του layer στο Layar. Οποιοσδήποτε θέλει μπορεί να τυπώσει stickers όπως αυτά και χρησιμοποιώντας το Layar να σκανάρει με την κάμερα του κινητού του το σήμα του ΠΕΙΡ. (λειτουργεί μόνο με τα εναλλακτικά σήματα, λόγω προβλημάτων αναγνώρισης του απλού μονόχρωμου από την πλατφόρμα) για να ζήσει την εμπειρία της επαυξημένης πραγματικότητας…

Περισσότερα για τη επαυξημένη πραγματικότητα  μπορείτε να βρείτε στη Wikipedia


Βαρεθήκατε τις διαφημίσεις των πολιτικών; Κι εγώ!

Καθώς είμαστε για τα καλά σε προεκλογική περίοδο, έχουν αυξηθεί και οι διαφημίσεις των υποψηφίων βουλευτών και των κομμάτων σε ιστοσελίδες, κυρίως ειδησεογραφικού περιεχομένου. Το ενοχλητικό αποτέλεσμα είναι να γεμίζουν οι σελίδες αυτές με μηνύματα και με τα πρόσωπα ανθρώπων που νομίζουν πως αν πληρώσουν διαφήμιση θα τους ψηφίσουμε, καθιστώντας δύσκολη την ανάγνωση του υπόλοιπου περιεχομένου.

Υπάρχει ευτυχώς εύκολη λύση για αυτό το πρόβλημα και λέγεται Adblock Plus. Πρόκειται για ένα πρόσθετο για δημοφιλείς browsers (σίγουρα υπάρχει για Firefox και Chrome, δε γνωρίζω αν υποστηρίζονται και άλλοι) που φιλτράρει τις διαφημίσεις. Έναν εύκολο οδηγό για την εγκατάστασή του σε Firefox μπορείτε να βρείτε εδώ.

Μετά την ενεργοποίηση του πρόσθετου, θα παρατηρήσετε πως κατά τις επισκέψεις σας σε ιστοσελίδες οι διαφημίσεις έχουν μειωθεί αισθητά (αν δεν έχουν εξαφανιστεί τελείως). Σε περίπτωση που κάποιες διαφημίσεις δεν έχουν φιλτραριστεί μπορείτε κάνοντας δεξί κλικ πάνω τους και επιλέγοντας “Adblock plus: φραγή εικόνας” μπορείτε να προσθέσετε ένα νέο φίλτρο γι΄αυτή τη διαφήμιση, αλλά και όσες έχουν κοινή προέλευση.

Να και το αποτέλεσμα:



Επιστολή στον κ. Βαξεβάνη σχετικά με την εκπομπή για την ΑΕΠΙ

Αξιότιμε κύριε Βαξεβάνη,

Κατ’ αρχάς συγχαρητήρια για το δημοσιογραφικό σας έργο γενικότερα, αλλά και ειδικότερα για την εκπομπή σας στο “Κουτί της Πανδώρας” σχετικά με την ΑΕΠΙ, τη νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία της και τις πρακτικές είσπραξης που εφαρμόζονται. Παρακολούθησα με μεγάλο ενδιαφέρον τη δημοσιογραφική σας έρευνα, καθώς ως άνθρωπος της τεχνολογίας και μέλος του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας το θέμα του copyright (όχι μόνο στη μουσική, αλλά και στις ταινίες, το λογισμικό, τα βιβλία κλπ) με απασχολεί ιδιαίτερα.

Το πρόβλημα με την ΑΕΠΙ, κατά τη γνώμη μου, ξεκινάει από ένα μοντέλο διανομής (που εφαρμόζεται από τη βιομηχανία της μουσικής, λογισμικού και την κινηματογραφική βιομηχανία) που δεν αντιστοιχεί στη σύγχρονη εποχή και αργοπεθαίνει. Μάλιστα, το μοντέλο αυτό εξυπηρετεί κυρίως τις εταιρείες και όχι τους δημιουργούς. Σε αυτή την παρωχημένη προσέγγιση, σε συνδυασμό και με τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία, οφείλεται και η σημαντική μείωση που έχει παρατηρηθεί στις πωλήσεις των παραπάνω βιομηχανιών τα τελευταία χρόνια.

Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο μοντέλο διανομής πνευματικού έργου, που βασίζεται στην ιδέα της ελεύθερης διακίνησης και ανταλλαγής της πνευματικής παραγωγής. Αυτή την ιδέα αντιπροσωπεύει το ελεύθερο και ανοιχτό λογισμικό στην περίπτωση των προγραμμάτων υπολογιστών, αντικατοπτρίζοντας μια γενικότερη φιλοσοφία που βασίζεται στην εθελοντική προσφορά και συνεισφορά στην κοινότητα, καθώς και στη δύναμη της συλλογικής δράσης. Στους τομείς καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπως η μουσική ή η φωτογραφία, τα πνευματικά έργα μπορούν να χαρακτηριστούν από άδεις Creative Commons, που επιτρέπουν τον καθορισμό των δικαιωμάτων που διατηρούνται και αυτών που απελευθερώνονται με σκοπό την ευκολότερη διακίνηση και επαναχρησιμοποίηση.  Εν τω μεταξύ, ολοένα περισσότεροι δημιουργοί τόσο στο εξωτερικό (π.χ. Grammatik) όσο και στη χώρα μας (π.χ. Δρογώσης) επιλέγουν να προσφέρουν τη μουσική τους δωρεάν, αφήνοντας στo κοινό τους την επιλογή για το αν θέλουν να πληρώσουν και ποιο ποσό επιθυμούν να διαθέσουν. Μάλιστα, η τεχνολογία με τα κοινωνικά δίκτυα (κυρίως MySpace, αλλά και Twitter, Facebook) τους επιτρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε μια παγκόσμια αγορά, δίνοντας τη δυνατότητα σε αυτό το μοντέλο να επιτύχει.

Θα χαρώ πολύ αν κάποια στιγμή παρουσιάσετε στην εκπομπή σας αυτή τη διαφορετική φιλοσοφία διαμοιρασμού πνευματικού έργου.

Με εκτίμηση,

Θάνος Πλέσσας


Ας αλλάξουμε εμείς, για ν’ αλλάξουμε τον κόσμο

Διαβάζω αυτές τις μέρες το βιβλίο “Connected: the amazing power of social networks and how they shape our lives” των Christakis και Fowler, που στην Ελλάδα κυκλοφορεί με τον τίτλο “Συνδεδεμένοι: Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας”. Το βιβλίο πραγματεύεται τα κοινωνικά δίκτυα, δηλαδή τα δίκτυα που σχηματίζονται από τους ανθρώπους και τις διαπροσωπικές σχέσεις που τους συνδέουν και μελετά τον τρόπο που αυτά επηρεάζουν τις ζωές μας.

Στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου παρουσιάζονται δύο κανόνες που φαίνεται να ισχύουν στα κοινωνικά δίκτυα:

  • Six degrees of separation (έξι βαθμοί χωρισμού), δηλαδή ανάμεσα σε δύο οποιαδήποτε άτομα του κοινωνικού δικτύου η απόσταση είναι κατά μέσο όρο έξι βήματα. Ένα άτομο από ένα φίλο του απέχει ένα βήμα, από ένα φίλο του φίλου του απέχει δύο βήματα κ.ο.κ. Η ιδέα πως μπορούμε να συνδέσουμε δύο οποιουσδήποτε ανθρώπους με κατά μέσο όρο έξι ή λιγότερα βήματα αντανακλά αυτό που συχνά λέμε “πόσο μικρός είναι ο κόσμος” (small world).
  • Three degrees of influence (τρεις βαθμοί επιρροής), δηλαδή ό,τι κάνει ή λέει ένας άνθρωπος μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους του κοινωνικού δικτύου που απέχουν έως τρία βήματα, επομένως τους φίλους του (ένας βαθμός), τους φίλους των φίλων του (δύο βαθμούς) και τους φίλους των φίλων των φίλων τους (τρεις βαθμοί).

Αν συνδυαστούν οι δύο αυτοί κανόνες, δηλαδή ότι συνδεόμαστε με οποιονδήποτε άλλο με έξι βήματα και μπορούμε να επηρεάσουμε όσους είναι μέχρι τρία βήματα μακριά μας, συμπεραίνουμε ότι καθένας από μας μπορεί να φτάσει το μισό δρόμο για όλους τους άλλους στον πλανήτη. Οι πράξεις μας μπορούν επομένως να επηρεάσουν (θετικά ή αρνητικά) ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, όσο υπερβολικό κι αν μας φαίνεται! Αν θέλουμε, λοιπόν, να αλλάξει ο κόσμος μας, ας αλλάξουμε εμείς στην καθημερινότητά μας.


Το λογισμικό ανοιχτού κώδικα είναι δωρεάν, όμως εμείς είμαστε large και το πληρώνουμε!

Σε προηγούμενη δημοσίευσή μου είχα αναφερθεί στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα (open source – λογισμικό που ο πηγαίος κώδικας είναι διαθέσιμος και διανέμεται δωρεάν) και πόσο επωφελής θα μπορούσε να ήταν για το δημόσιο η ένταξη λογισμικού αυτής της φιλοσοφίας σε ένα μακροχρόνιο στρατηγικό πλάνο στον τομέα των πληροφοριακών υποδομών. Χαζεύοντας λίγο μερικές ιστοσελίδες δημοσίων φορέων, διαπίστωσα με μεγάλη χαρά πως σε αρκετές περιπτώσεις για την υλοποίησή τους έχει χρησιμοποιηθεί λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Με μια μικρή λεπτομέρεια: στην Ελλάδα το λογισμικό ανοιχτού κώδικα που χρησιμοποιείται στο δημόσιο το πληρώνουμε! Στη συνέχεια παραθέτω δύο περιπτώσεις που έπεσαν στην αντίληψή μου. Τα ποσά που δαπανήθηκαν δεν είναι ιδιαίτερα υψηλά, σε σχέση με τις σκανδαλώσεις υπερτιμολογήσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν για τη δημιουργία ιστοτόπων δημοσίων φορέων. Υποτίθεται, όμως, πως στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης η εξοικονόμηση και του τελευταίου ευρώ μετράει.

1. Ιστοσελίδα Δήμου Ναυπακτίας – http://www.nafpaktos.gr/

Η ιστοσελίδα του δήμου Ναυπακτίας έχει δημιουργηθεί με το δημοφιλές CMS (content management system – σύστημα διαχείρισης περιεχομένου) ανοιχτού κώδικα WordPress. To WordPress αποτελείται από ένα κυρίως μέρος – πυρήνα (core), πάνω στο οποίο μπορούν να εγκατασταθούν πρόσθετα (plugins) που έχει αναπτύξει η κοινότητα και προσφέρουν επιπλέον λειτουργικότητες. Αν πλοηγηθούμε στο site του δήμου θα δούμε ότι δεν υπάρχει κάποια εξεζητημένη δυνατότητα που να χρειάζεται από την αρχή υλοποίηση, αλλά όλες οι λειτουργίες φαίνεται πως μπορούν να καλυφθούν από το WordPress και τα πρόσθετά του. Το κομμάτι που φαίνεται να έχει υλοποιηθεί από την αρχή είναι το γραφιστικό (theme).

Σύμφωνα με την απόφαση 895/2011 της 9/6/2011 που δημοσιεύθηκε στο Διαύγεια (http://et.diavgeia.gov.gr/f/nafpaktia/ada/4%CE%9132%CE%A9%CE%9A%CE%93-%CE%A8) ο δήμος Ναυπακτίας ανέθεσε σε ιδιώτη έναντι 15.000 Ευρώ με Φ.Π.Α (στο όριο που επιτρέπει ο νόμος απ’ ευθείας αναθέσεις) την ενοποίηση των ιστοσελίδων των δημοτικών ενοτήτων, καθώς και την αναβάθμιση και συντήρηση της ιστοσελίδας του δήμου. Δυστυχώς, η διαφάνεια που διέπει το κράτος μας δεν μας επιτρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση στη σύμβαση και τις προδιαγραφές που (φαντάζομαι!) καθορίστηκαν για το έργο. Σε κάθε περίπτωση, για την εγκατάσταση και παραμετροποίηση ενός λογισμικού ανοιχτού κώδικα που διατίθεται δωρεάν, τη δημιουργία του γραφικού περιβάλλοντος και τη συλλογή και ενοποίηση των κειμένων από τους παλιούς ιστοτόπους δαπανήθηκαν 15.000 Ευρώ. Λόγω της ειδικότητάς μου μπορώ να διαβεβαιώσω ότι το ποσό είναι κάτι παραπάνω από υπερβολικό! Μάλιστα, σε email που είχα στείλει στον δήμαρχο Ναυπακτίας και στους βουλευτές του νομού για το θέμα, ποτέ δεν έλαβα απάντηση.

2. Ιστοσελίδα Βοστάνειου Γεν. Νοσ. Μυτιλήνης – http://www.vostanio.gr/

Η ιστοσελίδα του Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης έχει δημιουργηθεί με το CMS ανοιχτού κώδικα Drupal. Η λογική του είναι η ίδια με αυτή που περιγράφηκε παραπάνω: ένα σύστημα πυρήνας και μια μεγάλη ποικιλία από πρόσθετα που μπορούν να εγκατασταθούν για επιπλέον λειτουργικότητες. Και σε αυτή την περίπτωση δε φαίνεται κάποια εξεζητημένη λειτουργικότητα, ενώ το γραφικό θέμα μάλλον είναι αγορασμένο (σχεδόν ίδιο με εδώ: http://www.draptis.eu/ – συνήθως τα έτοιμα θέματα δεν ξεπερνούν σε κόστος τα 100 ευρώ).

Σύμφωνα με την απόφαση 20143 της 8/12/2011 που δημοσιεύθηκε στο Διαύγεια (http://et.diavgeia.gov.gr/f/all/ada/456546907%CE%9F-245) το διοικητικό συμβούλιο του νοσοκομείου ενέκρινε δαπάνη 5.220 Ευρώ για την κατασκευή ιστοσελίδας. Είναι προφανές και στην ίδια τη σελίδα ότι η ανάθεση έγινε απ’ ευθείας σε ιδιώτη (φαίνεται στο κάτω μέρος της σελίδας) χωρίς διαγωνισμό (δεν υπάρχει διαγωνισμός αναρτημένος στο Διαύγεια). Και σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες ήταν οι προδιαγραφές, αλλά δαπανήθηκε ένα σημαντικό ποσό που κατά τη γνώμη μου δεν ανταποκρίνεται στo φόρτο εργασίας που απαιτείται.

Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δημόσιοι οργανισμοί έδωσαν χρήματα σε ιδιώτες (με απ’ ευθείας ανάθεση) για την υλοποίηση ιστοσελίδων με λογισμικό που διατίθεται δωρεάν και το οποίο αν αξιοποιούσαν απ’ αυθείας θα είχαν σημαντικό κέρδος. Υποθέτω, ψάχνοντας θα βρούμε κι άλλες τέτοιες περιπτώσεις. Θα ισχυριστεί κανείς, βέβαια, πως οι οργανισμοί αυτοί δεν έχουν υπάλληλο αντίστοιχης ειδικότητας. Ας δούμε σε αυτή την περίπτωση μερικές εναλλακτικές που θα μπορούσαν σε ένα άλλο κράτος να εφαρμοστούν:

  1. Προκήρυξη διαγωνισμού, αντί για απ’ ευθείας ανάθεση. Δεν πρόκειται για τόσο επείγον ζήτημα ώστε να υπάρχει πρόβλημα με καθυστερήσεις, ενώ είναι σίγουρο πως η δαπάνη θα ήταν μικρότερη.
  2. Υλοποίηση των ιστοσελίδων από άλλη υπηρεσία του δημοσίου. Ιδανικά θα μπορούσε να υπάρχει μια ομάδα που σε συνεργασία με τις κοινότητες ανοιχτού λογισμικού παραμετροποιεί ανοιχτό λογισμικό ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε κατηγορίας φορέων (π.χ. δήμοι, νοσοκομεία) και αυτό μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε φορέα χωρίς επιπλέον κόστος (έτσι π.χ. όλοι οι δήμοι θα χρησιμοποιούσαν το ίδιο λογισμικό και δε θα υπήρχε ανάγκη να δαπανηθούν χρήματα από καθένα ξεχωριστά).
  3. Συνεργασία με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπου αποδεικνύεται συχνά πως υπάρχουν φοιτητές με ταλέντο, δημιουργική διάθεση, δυνατότητες πρωτοτυπίας και καινοτόμες ιδέες.

Σημείωση: είναι σύμπτωση, αλλά και στις 2 περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν οι ανάδοχοι των έργων σχετίζονται με το χώρο των ΜΜΕ.


Λογισμικό ανοιχτού κώδικα στον δημόσιο τομέα;

Open Source (OSI) Logo

Λογότυπο Open Source Initiative

Ο όρος λογισμικό ανοιχτού κώδικα (Open Source Software) [1][2] αναφέρεται σε λογισμικό (προγράμματα και εφαρμογές υπολογιστών) που ο πηγαίος του κώδικας είναι διαθέσιμος στους χρήστες του, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν, να αντιγράφουν και να τροποποιούν το λογισμικό χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουν κάποιο αντίτιμο. Δεν αποτελεί απλά ένα μοντέλο παραγωγής και διανομής λογισμικού, αλλά μια γενικότερη φιλοσοφία που βασίζεται στην εθελοντική προσφορά και συνεισφορά στην κοινότητα, καθώς και στη δύναμη της συλλογικής δράσης.

Η υιοθέτηση λύσεων ανοιχτού λογισμικού στο δημόσιο τομέα μιας χώρας μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για τους πολίτες της:

  • Μείωση του κόστους: καθώς το ανοιχτό λογισμικό δεν έχει κόστος αγοράς της άδειάς του, μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των δαπανών στον τομέα των πληροφοριακών υποδομών. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει πως τα κόστη είναι μηδενικά, αφού χρειάζονται χρήματα για την ανάπτυξή (deployment) και τη συντήρησή του. Εντούτοις, αντίστοιχα έξοδα απαιτούνται και στην περίπτωση του κλειστού (proprietary) λογισμικού. Ένα πρόβλημα, πάντως, είναι πως δε φαίνεται να γνωρίζουμε (τι πρωτότυπο!) πόσο κοστίζουν στη χώρα μας οι άδειες λογισμικού που αγοράζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Επίσης, επιπλέον κέρδος μπορεί να προκύψει από την επαναχρησιμοποίηση του λογισμικού, καθώς δεν απαιτείται να αγοραστούν επιπλέον άδειες. Ακόμη, ανεξάρτητα από αυτό και καθώς το κόστος δεν μπορεί να είναι ο μόνος παράγοντας σε τέτοιες αποφάσεις, η προώθηση του κλειστού ή του ανοιχτού λογισμικού είναι κυρίως θέμα εθνικής στρατηγικής στον τομέα των ΤΠΕ.
  • Διαλειτουργικότητα: η υιοθέτηση ανοιχτού λογισμικού και γενικότερα ανοιχτών προτύπων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διαλειτουργικότητα ανάμεσα στα συστήματα που χρησιμοποιούν οι διάφοροι δημόσιοι φορείς.
  • Έγκαιρη διόρθωση σφαλμάτων: το γεγονός πως ο κώδικας του ανοιχτού λογισμικού είναι προσβάσιμος σε όλους, έχει ως συνέπεια να εντοπίζονται γρήγορα σφάλματα (bugs) και να διορθώνονται εξίσου γρήγορα από την κοινότητα ανάπτυξης.
  • Μη εξάρτηση από εταιρείες: από τη στιγμή που ο χρήστης έχει πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα του λογισμικού, έχει τη δυνατότητα να προβεί σε επεκτάσεις, τροποποιήσεις και αναβαθμίσεις ακόμα και όταν τελειώσει η σύμβαση με την εταιρεία υποστήριξης. Αντίθετα, στην περίπτωση του κλειστού λογισμικού, μετά τη λήξη της σύμβασης υποστήριξης με την εταιρεία που προμηθεύει το λογισμικό δεν είναι συνήθως εφικτό να γίνουν αλλαγές ή αναβαθμίσεις, με αποτέλεσμα την εξάρτηση σε μεγάλο βαθμό από την εταιρεία και πιθανώς επιπλέον κόστη.
  • Εγχώρια καινοτομία: η στροφή μιας χώρας στο ανοιχτό λογισμικό μπορεί να ωθήσει αρκετές εταιρείες πληροφορικής στην ενασχόληση με αυτό το μοντέλο ανάπτυξης και διανομής, παράγοντας με αυτό τον τρόπο εγχώρια καινοτομία. Εφόσον, σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον για το λογισμικό ανοιχτού κώδικα, η καινοτομία και η τεχνογνωσία αυτή μπορεί να αναδειχθεί σε κερδοφόρο εξαγώγιμο προϊόν.

Δυστυχώς, στο πρόσφατο παρελθόν (το 2008) η τότε κυβέρνηση της χώρας μας δεν εξέτασε καθόλου το ενδεχόμενο χρήσης λογισμικού ανοιχτού κώδικα στο δημόσιο τομέα, αλλά προτίμησε να επικυρώσει με νόμο συμφωνία με τη Microsoft [3], χωρίς να γίνει κάποια μελέτη και συζήτηση για εναλλακτικές λύσεις. Την ίδια στιγμή μάλιστα που αρκετές χώρες (π.χ. Αυστραλία [4], Ηνωμένο Βασίλειο [5], Ιρλανδία [6], Γαλλία [7], Ρωσία [8]) έχουν αρχίσει να υιοθετούν μια ιδιαίτερα θετική στάση απέναντι στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα και τα ανοιχτά πρότυπα και προωθούν τη χρησιμοποίησή του στο δημόσιο τομέα. Τουλάχιστον, σε τομείς όπου δεν εμπλέκονται άμεσα οι κατά καιρούς κυβερνήσεις (που φαίνεται να είναι φοβικές απέναντι σε φιλοσοφίες συλλογικής δράσης όπως αυτή του λογισμικού ανοιχτού κώδικα), όπως τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα φαίνεται το λογισμικό ανοιχτού κώδικα να γνωρίζει σημαντική διάδοση (π.χ. στις πλατφόρμες εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης [9] ή στα forums που χρησιμοποιούν για την επικοινωνία των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας).

Σαφώς και υπάρχει και πιο επιφυλακτική στάση απέναντι στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα [10]. Επιπροσθέτως, τα λόμπι των οποίων τα συμφέροντα συμβαδίζουν με τη διατήρηση του μοντέλου του κλειστού λογισμικού προσπαθούν να επηρεάσουν προς όφελός τους τις κυβερνήσεις τόσο στην Αμερική, όσο και στην Ε.Ε. Το ζήτημα για τη χώρα μας είναι πως πρέπει επιτέλους να εξετάσει την εναλλακτική πρόταση της ενσωμάτωσης λογισμικού ανοιχτού κώδικα, στα πλαίσια μιας μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής.

Αναφορές

  1. http://en.wikipedia.org/wiki/Open-source_software
  2. http://ec.europa.eu/information_society/activities/egovernment/policy/key_enablers/opensource/index_en.htm
  3. http://www.ffii.gr/ms-gov-agreement
  4. http://www.finance.gov.au/e-government/infrastructure/open-source-software.html
  5. http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100304104621/http://www.cabinetoffice.gov.uk/media/318020/open_source.pdf
  6. https://joinup.ec.europa.eu/news/ie-computer-service-board-switches-open-source-software
  7. http://ellak.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=7115&Itemid=
  8. http://www.pcworld.com/businesscenter/article/215028/putin_orders_russian_govt_to_move_to_open_source.html
  9. http://www.openeclass.org/
  10. http://www.depous.nl/DEPOUS-OPEN-SOURCE-COMPUTING-AND-PUBLIC-SECTOR-POLICY.pdf


Μια πρόταση για την οργάνωση της νομοθεσίας

Πιστεύω πως κανείς δε θα διαφωνήσει πως ο τρόπος με τον οποίο εκτελείται το νομοθετικό έργο και παράγεται η νομοθεσία στη χώρα μας είναι αναποτελεσματικός. Η νομοθεσία έχει μεγάλη έκταση και είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ένας νόμος για να τεθεί σε ισχύ δημοσιεύεται σε ΦΕΚ (φύλλο της εφημερίδας της κυβερνήσεως). Σε ένα ΦΕΚ γίνονται αναφορές σε άρθρα και παραγράφους άλλων φύλλων, ενώ συνήθως οι τροποποιήσεις στους ισχύοντες νόμους γίνονται με προσθήκες ή αλλαγές που δημοσιεύονται σε άλλα φύλλα και επίσης παραπέμπουν σε τμήματα των αρχικών νόμων που δεν περιλαμβάνονται στο ίδιο ΦΕΚ.

 

Συνέπεια της οργάνωσης που περιγράφεται παραπάνω είναι να απαιτείται μεγάλος φόρτος για την εύρεση της ισχύουσας νομοθεσίας πάνω σε οποιοδήποτε ζήτημα από τους ενδιαφερόμενους, αφού πρέπει κανείς να αναζητά συχνά διάφορα ΦΕΚ και να ανατρέχει σε αυτά αντικαθιστώντας νοητά τα τμήματα που έχουν αλλάξει. Αυτό γίνεται ακόμα πιο παράδοξο από τη στιγμή που θεωρητικά πρέπει όλοι οι πολίτες να έχουν γνώση της νομοθεσίας, ενώ στα δικαστήρια δεν μπορούν να επικαλεστούν άγνοια κάποιου νόμου. Θα περίμενε κανείς το κράτος να έχει οργανώσει την παραγωγή και δημοσίευση της νομοθεσίας με τέτοιο τρόπο που να διευκολύνει την πρόσβαση των πολιτών σε αυτή.

 Το πρόβλημα της οργάνωσης ενός όγκου δεδομένων είναι πολύ συνηθισμένο στην επιστήμη των υπολογιστών. Μια λύση από το τεχνολογικό πεδίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην περίπτωση της οργάνωσης της νομοθεσίας. Κατά τη δημιουργία προγραμμάτων, οι προγραμματιστές γράφουν κώδικα, δηλαδή εντολές που «λένε» στον υπολογιστή τι να κάνει. Ο κώδικας οργανώνεται σε αρχεία και σε μεγάλα projects ο αριθμός τους είναι αρκετά υψηλός (μπορεί και δεκάδες χιλιάδες αρχεία). Όταν δουλεύουν πολλοί πάνω στο ίδιο αρχείο πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα που να δείχνει τι αλλαγές έκανε ο καθένας. Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται γι’ αυτό το σκοπό ονομάζονται revision (ή version) control systems [1] – συστήματα ελέγχου αναθεωρήσεων. Για κάθε αρχείο, κάθε φορά που αποθηκεύεται μια αλλαγή δημιουργείται μια νέα έκδοση (μια αναθεώρησή του). Το σύστημα έχει αποθηκευμένες τόσο την τρέχουσα έκδοση του κάθε αρχείου, όσο και όλες τις προηγούμενες αναθεωρήσεις. Ο προγραμματιστής έχει τη δυνατότητα να δει την τρέχουσα έκδοση κάθε αρχείου, καθώς επίσης και τις προηγούμενες αναθεωρήσεις και να συγκρίνει τι αλλαγές έχουν οι διάφορες εκδόσεις μεταξύ τους.

Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται πως λειτουργεί ένα σύστημα ελέγχου αναθεωρήσεων για ένα αρχείο. Υπάρχει η δυνατότητα προβολής της τελευταίας έκδοσης του αρχείου, αριστερά υπάρχει η λίστα με όλες τις αναθεωρήσεις που έχουν κατά καιρούς γίνει (με πληροφορίες όπως η ημερομηνία που έγινε η αναθεώρηση, ο χρήστης που την έκανε και τα σχόλια που άφησε) και τέλος η δυνατότητα επιλογής δύο οποιονδήποτε εκδόσεων από τη λίστα και σύγκριση των διαφορών μεταξύ τους. Η σύγκριση των εκδόσεων γίνεται όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, όπου ότι έχει αφαιρεθεί εμφανίζεται με κόκκινο χρώμα και ότι έχει προστεθεί με πράσινο.

Αν θεωρήσουμε έναν νόμο ως ένα αρχείο κειμένου, ο ίδιος τρόπος οργάνωσης και παρουσίασης μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση οποιασδήποτε αναθεώρησής του. Τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας οργάνωσης της νομοθεσίας εξασφαλίζουν μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς προσδίδουν μεγαλύτερη σαφήνεια στους νόμους με την ενσωμάτωση των τροποποιήσεων στο κυρίως σώμα τους. Η προέλευση των αλλαγών είναι προφανής, ενώ οι προηγούμενες εκδόσεις ενός νόμου είναι άμεσα διαθέσιμες.

Επιπλέον, η οργάνωση του νομοθετικού έργου μπορεί να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο με την εισαγωγή υπερσυνδέσμων στις περιπτώσεις που γίνονται αναφορές σε άλλους νόμους ή και σε άρθρα του ίδιου νόμου, ώστε να είναι ευκολότερη η πλοήγηση κατά την ανάγνωσή του. Τέλος, ο μετασχολιασμός και η σήμανση (π.χ. με ετικέτες) τμημάτων του νόμου, θα επιτρέψει αποτελεσματικότερη αναζήτηση της πληροφορίας.

Αναμφίβολα, ένα τέτοιο εγχείρημα αναδιοργάνωσης της νομοθεσίας έχει κόστος (κυρίως ψηφιοποίησης όσων νόμων δεν υπάρχουν σε ηλεκτρονική μορφή, κωδικοποίησης των διάσπαρτων άρθρων από διάφορα ΦΕΚ σε αυτόνομα αρχεία, μετασχολιασμού και διασύνδεσης). Τα οφέλη, όμως  όσον αφορά την απλοποίηση της πρόσβασης στη νομοθεσία και τη μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών (π.χ. κερδισμένες εργατοώρες) από μια τέτοια επένδυση (ως τέτοια πρέπει να τη δούμε) είναι πολλαπλά. Εξάλλου κατά καιρούς έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω ΕΣΠΑ πολύ λιγότερο ωφέλιμα έργα. Εναλλακτικά, μπορεί αρχικά να υλοποιηθεί ένα υβριδικό μοντέλο, όπου ένα τέτοιο σύστημα ελέγχου εφαρμόζεται για την καινούρια μόνο νομοθεσία, έως ότου στο μέλλον κάποια στιγμή όλοι οι νόμοι που ισχύουν σήμερα να ξεπεραστούν από νέους που θα έχουν καταχωρηθεί στο σύστημα.

Σημείωση: Η ιδέα ανήκει στον baskin και η συζήτησή της  γίνεται στο φόρουμ του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας http://www.pirateparty.gr/forum/viewtopic.php?f=86&t=765

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Revision_Control_System


Σελίδες:1234567