δημοκρατία | Αθανάσιος Πλέσσας – Ο προσωπικός μου ιστότοπος

Posts tagged with: δημοκρατία

Αυγ 23, 2012 |

Ποιά η θέση της Ελλάδας στο θέμα των Αραβικών Επαναστάσεων που διεκδικούν δημοκρατία;

CC photo by flickr user freestylee

Ο Α. είναι Ελληνο-Σύριος πολίτης που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. Μου έστειλε το παρακάτω κείμενο σχετικά με τη στάση της Ελλάδας στο θέμα της Συρίας, στην οποία χιλιάδες άμαχοι αντιφρονούντες έχουν χάσει τη ζωή τους από το καθεστώς Άσαντ. Προσπάθησε να το δημοσιεύσει σε διάφορα ΜΜΕ του εξωτερικού, αλλά αρνήθηκαν. Είναι χαρά μου να ακουστεί από το blog μου η φωνή του. Το πρωτότυπο κείμενο έχει γραφεί στα αγγλικά και σε αυτή την ανάρτηση παρατίθεται η ελληνική του μετάφραση:

“Πού στέκεται η Ελλάδα στο θέμα των Αραβικών Επαναστάσεων που διεκδικούν δημοκρατία? Ας επαναφέρουμε την Ελλάδα στην παγκόσμια σκηνή, ξεκινώντας με συμπαράσταση προς την Συρία.

Τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης εξέφρασαν την δυσαρέσκιά τους απέναντι στο αδυσώπητο και παράνομο καθεστώς της Συρίας. Με μία αξιοσημείωτη εξαίρεση: την Ελλαδα. Μέχρι στιγμής, η υπό αμφισβήτηση κυβέρνησή μας απέφυγε να απελάσει τους Σύριους διπλωμάτες και, ενώ χιλιάδες χάνουν τη ζωή τους σε Σύρια εδάφη, οι υπερασπιστές του δικτάτορα συνεχίζουν τη διαμονή τους αμέριμνοι και ασφαλείς σε Ελληνικά εδάφη.

Ουδέποτε υπήρξε αμφιβολία ότι, παρ’όλες τις πρόσφατες δυσκολίες μας, ως ο τόπος γεννήσεως της δημοκρατίας, η Ελλάδα παραμένει ένα σύμβολο στους πανταχού καταπιεσμένους. Αλλά, ως Έλληνες, πρέπει να αναρωτηθούμε εάν ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες που μας επιβάλει η κληρονομία μας. Για ποιόν λόγο, για παράδειγμα, οι αντιπρόσωποί μας αποφεύγουν να εκφράσουν μια σοβαρή συμπαράσταση στις αραβικές επαναστάσεις? Για ποιόν λόγο δόθηκε άμεση πολιτική και στρατιωτική συμπαράσταση στην εξέγερση της Λιβύης, αλλά ο υπουργός εξωτερικών Δ. Αβραμόπουλος και οι συνεταίροι του αποφάσισαν να μην υποστηρίξουν τον δημοκρατικό σκοπό στην Συρία, όταν έχουν πεθάνει 23.000 Σύριοι;
Ο Σύριος σκοπός είναι – ή θα έπρεπε να είναι – ιδιαίτερα πλησιέστερος στις ελληνικές καρδιές. Δε χρειάζεται νa γυρίσει κανείς πίσω τον χρόνο στην κλασσική Ελλάδα για να εξηγήσει το γιατί. Πιο πρόσφατα, βρεθήκαμε οι ίδιοι σε παρόμοια κατάσταση τη δεκαετία του ’70. Υπό το δικτατορικό καθεστώς του Γ. Παπαδόπουλου, οι Έλληνες βρέθηκαν χωρίς βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, τρομοκρατημένοι και υπό στρατιωτικό νόμο (ακούγεται οικείο?). Παρ’όλα αυτά, οι γονείς μας δεν παραδόθηκαν και μέσα σε 7 χρόνια εκδιώχθηκε ο δικτάτορας. Τριάντα χρόνια νωρίτερα, είχαμε γερμανική κατοχή όπου και πάλι ανταποκριθήκαμε με ένα “ως εδώ”. Οι παππούδες μας και οι σύμμαχοί τους αντιστάθηκαν και τελικώς απελευθερώθηκαν. Πώς μπορούμε λοιπόν να αρνηθούμε στους Σύριους τη συμπαράσταση που λάβαμε στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ή να στρέψουμε τα βλέμματά μας μακριά από τη δεινή τους κατάσταση, έχοντας υποστεί τους ίδιους αγώνες στη διάρκεια της δικτατορίας? Οι παππούδες μας δεν έπαψαν να υποστηρίζουν την Ελευθερία, ούτε και οι γονείς μας. Σίγουρα η γενιά μας δε θα είναι η πρώτη που θα το κάνει…

Επιπλέον, αφού παραδόθηκαν οικονομικά στις αγορές και τις τσέπες της Ευρωζώνης, οι πολιτικοί μας ηγέτες απορρίπτουν την καλή μας ηθική φήμη, μαζί με την οικονομική μας αξιοπρέπεια. Όπως και η οικονομική ανάρρωση στέκεται πάνω στους ώμους του πολίτη, ίσως και η συμπαράσταση προς τους Σύριους αδελφούς μας είναι ένα θέμα που θα χρειαστεί να κυνηγήσουμε χωρίς τη συμμετοχή των πολιτικών μας ηγετών, που επανειλημμένα μας φέρνουν σε δύσκολη θέση.

Η Ελλάδα θα έπρεπε να είναι η πρώτη χώρα με την απόφαση να εκδιώξει τους Σύριους διπλωμάτες, υπερασπιστές φόνου και τυραννίας. Εν αντιθέσει, είμαστε ουραγοί. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έκανε την επιλογή του τον Μάϊο. Μπήκαμε πλέον στον Αύγουστο και ακόμα παρακολουθούμε με παθητική σιωπή. Αλλά δεν είναι αργά. Η Ελλάδα, μητέρα της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας μπορεί ακόμα να αποδείξει στον κόσμο ότι, παρ’όλα τα προβλήματά μας, δεν θα συμβιβαστούμε ποτέ στο τι καθορίζει τις αξίες μιας πολιτισμένης κοινωνίας – σεβασμός απέναντι στον Άνθρωπο.

Για μία Ελεύθερη και δημοκρατική Συρία και για μία δυνατή και έντιμη Ελλάδα.”

Ιούν 13, 2012 |

Δεν επιτρέπεται σχολιασμός

Eλλείμματα δημοκρατίας

Από την πρώτη στιγμή που “ξέσπασε” η κρίση της ελληνικής οικονομίας έχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για τα οικονομικά ελλείμματα της χώρας μας. Ενδεχομένως να υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες στους οποίους οφείλεται η οικονομική κρίση, όπως η διάρθρωση της Ευρωζώνης ή ο τρόπος λειτουργίας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η διαχείριση των οικονομικών στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες ήταν (αν το θέσουμε ευγενικά) προβληματική, ως συνέπεια ενός πελατειακού συστήματος, της διαφθοράς και της εναλλαγής στην εξουσία των εκλεκτών των οικονομικών συμφερόντων. Ο συνδετικός κρίκος των παραπάνω τακτικών που οδήγησαν στα ελλείμματα οικονομίας είναι το έλλειμα δημοκρατίας.

Ας δούμε πώς εκφράζεται το έλλειμμα δημοκρατίας ακόμα και σήμερα, περισσότερο από δύο χρόνια μετά την προσφυγή στο ΔΝΤ:

Στη χώρα μας εφαρμόζεται η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Στις εκλογές του Μαΐου σχεδόν το 19% όσων ψήφισαν έγκυρα έμειναν χωρίς αντιπροσώπευση (τη στιγμή που το πρώτο κόμμα είχε χαμηλότερο ποσοστό), αποτέλεσμα ενός εκλογικού νόμου κομμένου και ραμμένου στα μέτρα αυτών που τον ψήφισαν. Είναι ποτέ δυνατόν για ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως οι όροι με τους οποίους θα παίζεται το παιχνίδι, να μη δίνεται η δυνατότητα παρέμβασης στους πολίτες;
Η χρηματοδότηση των κομμάτων και οι όροι με τους οποίους γίνεται αυτή αποφασίζεται από τα κοινοβουλευτικά κόμματα και όπως βλέπετε σε τέτοιες αποφάσεις δε χωράνε τσιγκουνιές! Οι πολίτες ασφαλώς και δεν μπορούν να έχουν γνώμη, γι’ αυτό υπάρχουν οι αντιπρόσωποί τους! Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που δεν ξεκινούν όλα τα κόμματα από την ίδια αφετηρία. Όπως δεν είναι τυχαίο πως οι οικονομικά ισχυροί έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εκλεγούν βουλευτές.
Η μόνη δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών στα κοινά είναι οι εκλογές, συνήθως μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια. ΚΑΜΙΑ άλλη ευκαιρία, ακόμα κι αν ένα εκατομμύριο άνθρωποι βγουν στο δρόμο, ακόμα κι αν μαζευτούν εκατομμύρια υπογραφές για κάποιο ζήτημα. Οι πεφωτισμένοι ηγέτες είναι αυτοί που θα αποφασίσουν. Σκεφτείτε πόσοι νόμοι που αυτονόητα θεωρεί η πλειοψηφία των πολιτών άδικους θα είχαν καταργηθεί ή τροποποιηθεί (π.χ. ευθύνη υπουργών, βουλευτική ασυλία για ποινικά αδικήματα, χρηματοδότηση κομμάτων, προνόμια βουλευτών κλπ.) αν αποφάσιζαν οι πολίτες γι’ αυτούς.
Ποιος ελέγχει τη λειτουργία των ΜΜΕ; Τι συμβαίνει με τους εκδότες που είναι ταυτόχρονα και εργολήπτες δημοσίων έργων; Γιατί οι τράπεζες χρηματοδοτούν τα ΜΜΕ με επισφαλή δάνεια; Τι συμβαίνει με το (μόνιμο πια) καθεστώς προσωρινής αδειοδότησης των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών;
Η ισονομία είναι πυλώνας της δημοκρατίας. Όλοι είμαστε ίσοι απέναντι στο νόμο. Πόσοι από εσάς πιστεύετε ότι η δικαιοσύνη θα σας αντιμετωπίσει με τον ίδιο τρόπο που θα αντιμετωπίσει έναν Βαρδινογιάννη; Πόσοι από όσους είναι στη φυλακή για χρέη έχουν κελί πολυτελείας και μεταφέρθηκαν εκεί χωρίς χειροπέδες όπως ο Τσοχατζόπουλος; Πόσα σκάνδαλα μένουν ατιμώρητα επειδή δεν υπάρχει πραγματικά ανεξάρτητη δικαιοσύνη;

Αυτά είναι μερικά μόνο τα σημεία-ερωτήματα για τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας μας. Εν κατακλείδι, όσες περικοπές κι αν γίνουν σε μισθούς και συντάξεις, όσες απολύσεις και κρατικοποιήσεις, το ελλείμμα δημοκρατίας αν δεν αντιμετωπιστει θα ανατροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο της αδιαφάνειας και διαφθοράς που προκαλεί τα ελλείματα στους προϋπολογισμούς και τις στρεβλώσεις στην οικονομία.

δημοκρατία

Μάι 27, 2012 |

4 comments

Δημοψηφίσματα: και δημοκρατία και μείωση των δαπανών!

Τους τελευταίους 6 μήνες η λέξη δημοψήφισμα έχει ακουστεί ίσως όσο ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας. Πρόκειται για ένα παράδοξο γεγονός αν αναλογιστεί κανείς πως το τελευταίο δημοψήφισμα στην Ελλάδα έγινε το 1974 και αφορούσε τη μορφή του πολιτεύματος. Έκτοτε, αν και κοντεύουν να περάσουν σχεδόν 40 χρόνια, ποτέ δε ζητήθηκε από τους πολίτες να αποφασίσουν άμεσα για κάποιο ζήτημα. Αλλά και ο τρόπος που ανακινήθηκε το θέμα του δημοψηφίσματος δε συμβαδίζει ακριβώς με τις αρχές της δημοκρατίας: από τη μια το προτείνει ένας υπό κατάρρευση πρωθυπουργός αφού πρώτα έχει υιοθετήσει ένα μνημόνιο με αμφίβολες συνταγματικά διαδικασίες και από την άλλη ξένοι ηγέτες προσπαθούν να το επιβάλλουν εκβιαστικά για να φοβίσουν τους πολίτες εν όψει εκλογών.

Παρά την αντιμετώπιση που τυγχάνει στη χώρα μας, το δημοψήφισμα είναι ένας σημαντικός θεσμός της δημοκρατίας αφού εμπλέκει τους πολίτες στην άμεση λήψη των αποφάσεων. Βέβαια, επικρατεί εύλογα ένας σκεπτικισμός για τα ζητήματα που μπορούν να τεθούν σε ψηφοφορία, καθώς και την προστασία των δικαιωμάτων των μειοψηφιών απέναντι στις πλειοψηφίες [1]. Ένας τομέας, πάντως, στον οποίο φαίνεται να μπορούν να εφαρμοστούν με πολύ καλά αποτελέσματα τα δημοψηφίσματα είναι στην αποδοχή ή απόρριψη προϋπολογισμών δημοσίων έργων. Πρόκειται για μια πρακτική που εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια στην Ελβετία. Η Ελβετία υποδιαιρείται διοικητικά σε καντόνια [2] και σε κάποια από αυτά τα δημόσια έργα που ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο όριο κόστους πρέπει υποχρεωτικά να εγκριθούν μέσω δημοψηφίσματος.

Το 2003 δημοσιεύθηκε σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό ένα άρθρο των Feld και Matsusaka [3] που αξιοποιώντας στοιχεία που αφορούσαν την Ελβετία από το 1980 έως το 1998 διερευνούσε την επίπτωση που έχουν τα υποχρεωτικά δημοψηφίσματα στις αποφάσεις για δαπάνες. Τα κυριότερα συμπεράσματα ήταν τα παρακάτω:

Κατά την υπό μελέτη περίοδο πραγματοποιήθηκαν 461 υποχρεωτικά δημοψηφίσματα και εγκρίθηκε το 86% των έργων. Συνεπώς, οι πολίτες δεν είναι αρνητικοί όταν ψηφίζουν για δημόσια έργα.
Από την ανάλυση των δεδομένων και τη στάθμισή τους προκύπτει μια εκτίμηση για μια μέση μείωση της τάξης του 19% στην κατά κεφαλή δαπάνη για τα έργα τα οποία εγκρίθηκαν μέσω υποχρεωτικών δημοψηφισμάτων.
Μια μέθοδος με παρόμοια αποτελέσματα στις κρατικές δαπάνες με αυτά των υποχρεωτικών δημοψηφισμάτων φαίνεται να είναι η θεσμική απ’ ευθείας δυνατότητα των πολιτών να προτείνουν νόμους.

Πιο πρόσφατη έρευνα των Funk και Gathmann [4] που βασίζεται σε ιστορικά στοιχεία για την Ελβετία από το 1890 έως το 2000 καταλήγει σε παρόμοια συμπεράσματα με λίγο πιο μετριοπαθή εκτίμηση της μείωσης των δαπανών (12%). Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πως η συμμετοχή των πολιτών στη διακυβέρνηση μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση των κρατικών δαπανών.

Πηγές:

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=7154
http://en.wikipedia.org/wiki/Cantons_of_Switzerland
Lars P. Feld, John G. Matsusaka. “Budget referendums and government spending: evidence from Swiss cantons.” Journal of Public Economics, 87 (12) (2003), pp. 2703–2724 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0047272702001408
Funk, P., and C. Gathmann. “Does Direct Democracy Reduce the Size of Government? New Evidence from Historical Data, 1890–2000.” The Economic Journal. 121(557) (2011), pp. 1252–1280 http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0297.2011.02451.x/abstract

δημοκρατία δημοψήφισμα

Μάι 22, 2012 |

5 comments

Η “πειρατική” Ισλανδία και όσα δε μαθαίνουμε από τα ΜΜΕ

15/11/2008: Διαμαρτυρία Ισλανδών κατά της οικονομικής κρίσης. Εικόνα CC από τον χρήστη Wikimedia Commons Haukurth

Το 2008 η Ισλανδία ήρθε αντιμέτωπη με μια σημαντική πολιτική και οικονομική κρίση εξ’ αιτίας της κατάρρευσης των τριών μεγαλύτερων τραπεζών της [1]. Το τέλος του 2011 βρήκε αυτή τη μικρή χώρα με ανάπτυξη 2,1% [2], ενώ οι οικονομικοί δείκτες της συνεχίζουν να βελτιώνονται [3]. Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο γι’ αυτή την ιστορία επιτυχημένης ανάκαμψης είναι πως δεν προβάλλεται ιδιαίτερα από τα ΜΜΕ τόσο στη χώρα μας, όσο και στην Ευρώπη. Η “απόκρυψη” της ισλανδικής ιστορίας ενδεχομένως οφείλεται στις αντιδράσεις [4] των Ισλανδών πολιτών απέναντι στους οικονομικούς χειρισμούς της κυβέρνησής για την κρίση και στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που έχει ξεκινήσει και περιλαμβάνει την πρόταση αναθεώρησης του συντάγματος [5], αλλά και την παραπομπή του πρώην πρωθυπουργού σε δίκη.

Όσον αφορά την αναθεώρηση του συντάγματος είναι ιδιαίτερα πρωτότυπος και μοναδικός ο τρόπος με τον οποίο ξεκίνησε η διαδικασία, αξιοποιώντας το διαδίκτυο και ενσωματώνοντας προτάσεις απλών πολιτών. Μετά από μια ευρύτερη διαβούλευση ενός μεγάλου αριθμού Ισλανδών πολιτών που κάλυπτε όλο το φάσμα της ισλανδικής κοινωνίας και τη σύνταξη ενός κειμένου 700 σελίδων που θα αποτελούσε τη βάση για το νέο σύνταγμα, μια ομάδα 25 Ισλανδών που δε συμμετείχαν σε κανένα πολιτικό κόμμα εκλέχθηκε για να οριστικοποιήσει το προτεινόμενο κείμενο του συντάγματος. Μερικές από τις προτάσεις της αναθεώρησης του ισλανδικού συντάγματος είναι οι παρακάτω [6]:

Άρθρο 14. Δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση της γνώμης. Οι δημόσιες αρχές εγγυώνται τις προϋποθέσεις για ανοιχτή και τεκμηριωμένη συζήτηση. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο και την τεχνολογία των πληροφοριών δεν πρέπει να περιορίζεται, με εξαίρεση αποφάσεις δικαστηρίων και υπόκειται στους ίδιους όρους που ισχύουν για τα όρια της έκφρασης της γνώμης
Άρθρο 15. Δικαίωμα στην πληροφόρηση. Οι πληροφορίες και τα έγγραφα που κατέχουν και εκδίδουν οι δημόσιες αρχές θα πρέπει να είναι διαθέσιμα χωρίς καμία εξαίρεση και η πρόσβαση στο κοινό θα πρέπει να εξασφαλίζεται με νόμο.
Άρθρο 65. Δικαίωμα προσφυγής στο έθνος. Το 10% των ψηφοφόρων μπορούν να ζητήσουν δημοψήφισμα σχετικά με νόμους που ψηφίζει το κοινοβούλιο.
Άρθρο 66. Συζήτηση ζητημάτων με πρωτοβουλία των ψηφοφόρων. Το 2% των ψηφοφόρων μπορούν να παρουσιάσουν ένα θέμα για συζήτηση στο κοινοβούλιο. Το 10% των ψηφοφόρων μπορούν να καταθέσουν ένα νομοσχέδιο προς ψήφιση στο κοινοβούλιο.

Ένα επιπλέον σημαντικό γεγονός στην περίπτωση της ισλανδικής κρίσης είναι η διεξαγωγή δύο δημοψηφισμάτων για την τύχη του χρέους των ισλανδικών τραπεζών [7]. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα (άρνηση της εγγύησης των δανείων των τραπεζών από το κράτος), οι Ισλανδοί πολίτες είχαν την ευκαιρία να αποφασίσουν οι ίδιοι για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα και να αναλάβουν την ευθύνη της επιλογής τους. Πρόκειται, μάλιστα, για τα πρώτα δημοψηφίσματα από το 1944 και την ανεξαρτησία της χώρας.

Η περίπτωση της Ισλανδικής κρίσης είναι χαρακτηριστική γιατί δείχνει πως οι προτάσεις των Πειρατών είναι εφαρμόσιμες, μπορούν να οδηγήσουν σε μια διαφορετική, δημοκρατική και διάφανη διακυβέρνηση στη χώρα μας και να αποτελέσουν πυξίδα για την έξοδο από την κρίση. Η πρόσβαση σε όλα τα δημόσια έγγραφα, η δυνατότητα προτάσεων νόμων ή κατάργησή τους από τους πολίτες, η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων και η δυνατότητα πρότασης διεξαγωγής τους από τους πολίτες, η πολυφωνία και η προστασία της ελευθερίας της έκφρασης είναι μόνο μερικές από τις αρχές του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας που βρήκαν εφαρμογή στην αναθεώρηση του ισλανδικού συντάγματος.

Ηλεκτρονικές Πηγές:

δημοκρατία Ισλανδία κρίση σύνταγμα