Αθανάσιος Πλέσσας Μηχανικός Η/Υ & Πληροφορικής, MSc, PhD

Σε προηγούμενη δημοσίευσή μου είχα αναφερθεί στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα (open source – λογισμικό που ο πηγαίος κώδικας είναι διαθέσιμος και διανέμεται δωρεάν) και πόσο επωφελής θα μπορούσε να ήταν για το δημόσιο η ένταξη λογισμικού αυτής της φιλοσοφίας σε ένα μακροχρόνιο στρατηγικό πλάνο στον τομέα των πληροφοριακών υποδομών. Χαζεύοντας λίγο μερικές ιστοσελίδες δημοσίων φορέων, διαπίστωσα με μεγάλη χαρά πως σε αρκετές περιπτώσεις για την υλοποίησή τους έχει χρησιμοποιηθεί λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Με μια μικρή λεπτομέρεια: στην Ελλάδα το λογισμικό ανοιχτού κώδικα που χρησιμοποιείται στο δημόσιο το πληρώνουμε! Στη συνέχεια παραθέτω δύο περιπτώσεις που έπεσαν στην αντίληψή μου. Τα ποσά που δαπανήθηκαν δεν είναι ιδιαίτερα υψηλά, σε σχέση με τις σκανδαλώσεις υπερτιμολογήσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν για τη δημιουργία ιστοτόπων δημοσίων φορέων. Υποτίθεται, όμως, πως στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης η εξοικονόμηση και του τελευταίου ευρώ μετράει.

1. Ιστοσελίδα Δήμου Ναυπακτίας – http://www.nafpaktos.gr/

Η ιστοσελίδα του δήμου Ναυπακτίας έχει δημιουργηθεί με το δημοφιλές CMS (content management system – σύστημα διαχείρισης περιεχομένου) ανοιχτού κώδικα WordPress. To WordPress αποτελείται από ένα κυρίως μέρος – πυρήνα (core), πάνω στο οποίο μπορούν να εγκατασταθούν πρόσθετα (plugins) που έχει αναπτύξει η κοινότητα και προσφέρουν επιπλέον λειτουργικότητες. Αν πλοηγηθούμε στο site του δήμου θα δούμε ότι δεν υπάρχει κάποια εξεζητημένη δυνατότητα που να χρειάζεται από την αρχή υλοποίηση, αλλά όλες οι λειτουργίες φαίνεται πως μπορούν να καλυφθούν από το WordPress και τα πρόσθετά του. Το κομμάτι που φαίνεται να έχει υλοποιηθεί από την αρχή είναι το γραφιστικό (theme).

Σύμφωνα με την απόφαση 895/2011 της 9/6/2011 που δημοσιεύθηκε στο Διαύγεια (http://et.diavgeia.gov.gr/f/nafpaktia/ada/4%CE%9132%CE%A9%CE%9A%CE%93-%CE%A8) ο δήμος Ναυπακτίας ανέθεσε σε ιδιώτη έναντι 15.000 Ευρώ με Φ.Π.Α (στο όριο που επιτρέπει ο νόμος απ’ ευθείας αναθέσεις) την ενοποίηση των ιστοσελίδων των δημοτικών ενοτήτων, καθώς και την αναβάθμιση και συντήρηση της ιστοσελίδας του δήμου. Δυστυχώς, η διαφάνεια που διέπει το κράτος μας δεν μας επιτρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση στη σύμβαση και τις προδιαγραφές που (φαντάζομαι!) καθορίστηκαν για το έργο. Σε κάθε περίπτωση, για την εγκατάσταση και παραμετροποίηση ενός λογισμικού ανοιχτού κώδικα που διατίθεται δωρεάν, τη δημιουργία του γραφικού περιβάλλοντος και τη συλλογή και ενοποίηση των κειμένων από τους παλιούς ιστοτόπους δαπανήθηκαν 15.000 Ευρώ. Λόγω της ειδικότητάς μου μπορώ να διαβεβαιώσω ότι το ποσό είναι κάτι παραπάνω από υπερβολικό! Μάλιστα, σε email που είχα στείλει στον δήμαρχο Ναυπακτίας και στους βουλευτές του νομού για το θέμα, ποτέ δεν έλαβα απάντηση.

2. Ιστοσελίδα Βοστάνειου Γεν. Νοσ. Μυτιλήνης – http://www.vostanio.gr/

Η ιστοσελίδα του Γενικού Νοσοκομείου Μυτιλήνης έχει δημιουργηθεί με το CMS ανοιχτού κώδικα Drupal. Η λογική του είναι η ίδια με αυτή που περιγράφηκε παραπάνω: ένα σύστημα πυρήνας και μια μεγάλη ποικιλία από πρόσθετα που μπορούν να εγκατασταθούν για επιπλέον λειτουργικότητες. Και σε αυτή την περίπτωση δε φαίνεται κάποια εξεζητημένη λειτουργικότητα, ενώ το γραφικό θέμα μάλλον είναι αγορασμένο (σχεδόν ίδιο με εδώ: http://www.draptis.eu/ – συνήθως τα έτοιμα θέματα δεν ξεπερνούν σε κόστος τα 100 ευρώ).

Σύμφωνα με την απόφαση 20143 της 8/12/2011 που δημοσιεύθηκε στο Διαύγεια (http://et.diavgeia.gov.gr/f/all/ada/456546907%CE%9F-245) το διοικητικό συμβούλιο του νοσοκομείου ενέκρινε δαπάνη 5.220 Ευρώ για την κατασκευή ιστοσελίδας. Είναι προφανές και στην ίδια τη σελίδα ότι η ανάθεση έγινε απ’ ευθείας σε ιδιώτη (φαίνεται στο κάτω μέρος της σελίδας) χωρίς διαγωνισμό (δεν υπάρχει διαγωνισμός αναρτημένος στο Διαύγεια). Και σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιες ήταν οι προδιαγραφές, αλλά δαπανήθηκε ένα σημαντικό ποσό που κατά τη γνώμη μου δεν ανταποκρίνεται στo φόρτο εργασίας που απαιτείται.

Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δημόσιοι οργανισμοί έδωσαν χρήματα σε ιδιώτες (με απ’ ευθείας ανάθεση) για την υλοποίηση ιστοσελίδων με λογισμικό που διατίθεται δωρεάν και το οποίο αν αξιοποιούσαν απ’ αυθείας θα είχαν σημαντικό κέρδος. Υποθέτω, ψάχνοντας θα βρούμε κι άλλες τέτοιες περιπτώσεις. Θα ισχυριστεί κανείς, βέβαια, πως οι οργανισμοί αυτοί δεν έχουν υπάλληλο αντίστοιχης ειδικότητας. Ας δούμε σε αυτή την περίπτωση μερικές εναλλακτικές που θα μπορούσαν σε ένα άλλο κράτος να εφαρμοστούν:

1. Προκήρυξη διαγωνισμού, αντί για απ’ ευθείας ανάθεση. Δεν πρόκειται για τόσο επείγον ζήτημα ώστε να υπάρχει πρόβλημα με καθυστερήσεις, ενώ είναι σίγουρο πως η δαπάνη θα ήταν μικρότερη.
2. Υλοποίηση των ιστοσελίδων από άλλη υπηρεσία του δημοσίου. Ιδανικά θα μπορούσε να υπάρχει μια ομάδα που σε συνεργασία με τις κοινότητες ανοιχτού λογισμικού παραμετροποιεί ανοιχτό λογισμικό ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε κατηγορίας φορέων (π.χ. δήμοι, νοσοκομεία) και αυτό μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε φορέα χωρίς επιπλέον κόστος (έτσι π.χ. όλοι οι δήμοι θα χρησιμοποιούσαν το ίδιο λογισμικό και δε θα υπήρχε ανάγκη να δαπανηθούν χρήματα από καθένα ξεχωριστά).
3. Συνεργασία με ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπου αποδεικνύεται συχνά πως υπάρχουν φοιτητές με ταλέντο, δημιουργική διάθεση, δυνατότητες πρωτοτυπίας και καινοτόμες ιδέες.

Σημείωση: είναι σύμπτωση, αλλά και στις 2 περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν οι ανάδοχοι των έργων σχετίζονται με το χώρο των ΜΜΕ.