Πιστεύω πως κανείς δε θα διαφωνήσει πως ο τρόπος με τον οποίο εκτελείται το νομοθετικό έργο και παράγεται η νομοθεσία στη χώρα μας είναι αναποτελεσματικός. Η νομοθεσία έχει μεγάλη έκταση και είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ένας νόμος για να τεθεί σε ισχύ δημοσιεύεται σε ΦΕΚ (φύλλο της εφημερίδας της κυβερνήσεως). Σε ένα ΦΕΚ γίνονται αναφορές σε άρθρα και παραγράφους άλλων φύλλων, ενώ συνήθως οι τροποποιήσεις στους ισχύοντες νόμους γίνονται με προσθήκες ή αλλαγές που δημοσιεύονται σε άλλα φύλλα και επίσης παραπέμπουν σε τμήματα των αρχικών νόμων που δεν περιλαμβάνονται στο ίδιο ΦΕΚ.
Συνέπεια της οργάνωσης που περιγράφεται παραπάνω είναι να απαιτείται μεγάλος φόρτος για την εύρεση της ισχύουσας νομοθεσίας πάνω σε οποιοδήποτε ζήτημα από τους ενδιαφερόμενους, αφού πρέπει κανείς να αναζητά συχνά διάφορα ΦΕΚ και να ανατρέχει σε αυτά αντικαθιστώντας νοητά τα τμήματα που έχουν αλλάξει. Αυτό γίνεται ακόμα πιο παράδοξο από τη στιγμή που θεωρητικά πρέπει όλοι οι πολίτες να έχουν γνώση της νομοθεσίας, ενώ στα δικαστήρια δεν μπορούν να επικαλεστούν άγνοια κάποιου νόμου. Θα περίμενε κανείς το κράτος να έχει οργανώσει την παραγωγή και δημοσίευση της νομοθεσίας με τέτοιο τρόπο που να διευκολύνει την πρόσβαση των πολιτών σε αυτή.
Το πρόβλημα της οργάνωσης ενός όγκου δεδομένων είναι πολύ συνηθισμένο στην επιστήμη των υπολογιστών. Μια λύση από το τεχνολογικό πεδίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην περίπτωση της οργάνωσης της νομοθεσίας. Κατά τη δημιουργία προγραμμάτων, οι προγραμματιστές γράφουν κώδικα, δηλαδή εντολές που «λένε» στον υπολογιστή τι να κάνει. Ο κώδικας οργανώνεται σε αρχεία και σε μεγάλα projects ο αριθμός τους είναι αρκετά υψηλός (μπορεί και δεκάδες χιλιάδες αρχεία). Όταν δουλεύουν πολλοί πάνω στο ίδιο αρχείο πρέπει να υπάρχει ένα σύστημα που να δείχνει τι αλλαγές έκανε ο καθένας. Τα συστήματα που χρησιμοποιούνται γι’ αυτό το σκοπό ονομάζονται revision (ή version) control systems [1] – συστήματα ελέγχου αναθεωρήσεων. Για κάθε αρχείο, κάθε φορά που αποθηκεύεται μια αλλαγή δημιουργείται μια νέα έκδοση (μια αναθεώρησή του). Το σύστημα έχει αποθηκευμένες τόσο την τρέχουσα έκδοση του κάθε αρχείου, όσο και όλες τις προηγούμενες αναθεωρήσεις. Ο προγραμματιστής έχει τη δυνατότητα να δει την τρέχουσα έκδοση κάθε αρχείου, καθώς επίσης και τις προηγούμενες αναθεωρήσεις και να συγκρίνει τι αλλαγές έχουν οι διάφορες εκδόσεις μεταξύ τους.
Στην παραπάνω εικόνα φαίνεται πως λειτουργεί ένα σύστημα ελέγχου αναθεωρήσεων για ένα αρχείο. Υπάρχει η δυνατότητα προβολής της τελευταίας έκδοσης του αρχείου, αριστερά υπάρχει η λίστα με όλες τις αναθεωρήσεις που έχουν κατά καιρούς γίνει (με πληροφορίες όπως η ημερομηνία που έγινε η αναθεώρηση, ο χρήστης που την έκανε και τα σχόλια που άφησε) και τέλος η δυνατότητα επιλογής δύο οποιονδήποτε εκδόσεων από τη λίστα και σύγκριση των διαφορών μεταξύ τους. Η σύγκριση των εκδόσεων γίνεται όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, όπου ότι έχει αφαιρεθεί εμφανίζεται με κόκκινο χρώμα και ότι έχει προστεθεί με πράσινο.
Αν θεωρήσουμε έναν νόμο ως ένα αρχείο κειμένου, ο ίδιος τρόπος οργάνωσης και παρουσίασης μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση οποιασδήποτε αναθεώρησής του. Τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας οργάνωσης της νομοθεσίας εξασφαλίζουν μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς προσδίδουν μεγαλύτερη σαφήνεια στους νόμους με την ενσωμάτωση των τροποποιήσεων στο κυρίως σώμα τους. Η προέλευση των αλλαγών είναι προφανής, ενώ οι προηγούμενες εκδόσεις ενός νόμου είναι άμεσα διαθέσιμες.
Επιπλέον, η οργάνωση του νομοθετικού έργου μπορεί να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο με την εισαγωγή υπερσυνδέσμων στις περιπτώσεις που γίνονται αναφορές σε άλλους νόμους ή και σε άρθρα του ίδιου νόμου, ώστε να είναι ευκολότερη η πλοήγηση κατά την ανάγνωσή του. Τέλος, ο μετασχολιασμός και η σήμανση (π.χ. με ετικέτες) τμημάτων του νόμου, θα επιτρέψει αποτελεσματικότερη αναζήτηση της πληροφορίας.
Αναμφίβολα, ένα τέτοιο εγχείρημα αναδιοργάνωσης της νομοθεσίας έχει κόστος (κυρίως ψηφιοποίησης όσων νόμων δεν υπάρχουν σε ηλεκτρονική μορφή, κωδικοποίησης των διάσπαρτων άρθρων από διάφορα ΦΕΚ σε αυτόνομα αρχεία, μετασχολιασμού και διασύνδεσης). Τα οφέλη, όμως όσον αφορά την απλοποίηση της πρόσβασης στη νομοθεσία και τη μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών (π.χ. κερδισμένες εργατοώρες) από μια τέτοια επένδυση (ως τέτοια πρέπει να τη δούμε) είναι πολλαπλά. Εξάλλου κατά καιρούς έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω ΕΣΠΑ πολύ λιγότερο ωφέλιμα έργα. Εναλλακτικά, μπορεί αρχικά να υλοποιηθεί ένα υβριδικό μοντέλο, όπου ένα τέτοιο σύστημα ελέγχου εφαρμόζεται για την καινούρια μόνο νομοθεσία, έως ότου στο μέλλον κάποια στιγμή όλοι οι νόμοι που ισχύουν σήμερα να ξεπεραστούν από νέους που θα έχουν καταχωρηθεί στο σύστημα.
Σημείωση: Η ιδέα ανήκει στον baskin και η συζήτησή της γίνεται στο φόρουμ του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας http://www.pirateparty.gr/forum/viewtopic.php?f=86&t=765
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Revision_Control_System